Raport NIK o LP: błędy i opóźnienia

Niegospodarność i inne czynniki wykryte przez NIK mogły obniżyć zysk Lasów Państwowych nawet o 1,7 miliarda złotych – takie są wyniki kompleksowych audytów Najwyższej Izby Kontroli obejmujących LP.  

Kontrole dotyczyły m.in. adaptacji do zmian klimatu, gospodarki majątkowej i finansowej, inwestycji w elektrownie wiatrowe oraz realizacji programu leśnych gospodarstw węglowych.

W większości obszarów wykryto błędy, opóźnienia lub działania budzące wątpliwości z punktu widzenia prawa i efektywności.

Z raportu NIK wynika, że mimo poprawnych wyników finansowych w latach 2020–2023, które obejmowały przychody od około 8,6 do ponad 15 mld zł rocznie oraz zyski netto w przedziale od 0,5 miliarda do prawie miliarda złotych, wykryto przypadki niegospodarności i inne czynniki, które obniżyły zysk o ponad 1,7 mld zł.

Jednym z kluczowych zarzutów jest sposób zarządzania funduszem leśnym. NIK stwierdziła, że fundusz rósł gwałtownie – od ok. 812 mln zł na początku 2020 r. do ponad 3,2 mld zł pod koniec 2023 r. – głównie dzięki wzrostowi cen drewna i podniesieniu odpisu z 17,9 proc. do 22 proc. 

Pieniądze z funduszu były używane do finansowania działań promocyjno-wizerunkowych, które – zdaniem NIK – przekraczały zakres dozwolonej promocji trwale zrównoważonej gospodarki leśnej i ochrony zasobów przyrody. Pieniądze wydawano m.in. na konkursy, festyny, kampanie prasowe, a także przekazano środki parafiom. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych (CILP) zwiększyło koszty funkcjonowania kilkukrotnie – z 18,8 mln zł w 2020 r. do 81,3 mln zł w 2023 r.
Wśród nieprawidłowości NIK wymienia także przekroczenia planowanych limitów kosztów i wynagrodzeń. 

W 2021 r. koszty LP przekroczyły plany o 583,6 mln zł, w 2022 r. o niemal 1,5 mld zł – przy czym część tej nadwyżki dotyczyła wynagrodzeń. 
Mimo tych krytycznych ustaleń NIK ocenia sytuację finansowo-majątkową Lasów Państwowych za dobra i stabilną.

Organizacja funkcjonuje w sposób samofinansujący się, głównie dzięki przychodom ze sprzedaży drewna, które stanowią blisko 90 proc. przychodów LP. Jednocześnie jednak Izba podkreśla, że obecny model zarządzania – ze swobodą decyzyjną dyrektora generalnego LP, brakiem aktualizacji planów finansowo-gospodarczych i niedostatecznym nadzorem – sprzyja powstawaniu nieprawidłowości.