Szlaki operacyjne w lasach

Wraz ze wzrostem maszynowego pozyskania i zrywki drewna – szlaki zrywkowe coraz częściej pojawiają się w naszych lasach. Jak wygląda prawidłowo, a jak nieprawidłowo zaprojektowany szlak? Przeczytajcie o zaletach i wadach stosowania szlaków zrywkowych.

Jak wyglądają zarządzenia Lasów Państwowych dotyczące szlaków zrywkowych, gdzie powinniśmy je zakładać, jak powinny wyglądać i czy przynoszą więcej korzyści środowisku, czy może strat?

Trochę o szlakach
Szlaki zrywkowe, to pasy terenu pozbawione drzew i krzewów, których zadaniem jest ułatwienie prac pielęgnacyjnych w drzewostanie. Muszą one mieć odpowiednią szerokość, przystosowaną do maszyn użytych przy pielęgnacji, oraz znajdować się w odpowiedniej odległości od siebie. Zbyt gęste rozmieszczenie może nieść zarówno szkody finansowe jak i środowiskowe.
Najlepiej jest projektować je już na etapie uprawy i wykorzystywać przez cały czas, aż do osiągnięcia przez drzewostan okresu rębności. Jest to najkorzystniejsza opcja, ponieważ znacznie ogranicza ich negatywny wpływ na środowisko.
Dobrze zaprojektowany szklak, nie tylko ułatwi nam pracę, ale przyniesie również korzyści ekonomiczne. Projektując go należy brać pod uwagę czynniki takie jak: rodzaj i wiek drzewostanu, położenie dróg dojazdowych i wywozowych (przy których potencjalnie można składować zerwane drewno), ukształtowanie terenu, sposób zrywki oraz typ maszyn zrywkowych.

Za, czy przeciw?
Przy projektowaniu szlaków technologicznych najważniejsze jest jednak mimo wszystko dbanie o środowisko. Używanie wyciętych rzędów drzew, jako szlaków zrywkowych nie jest zbyt korzystne, ponieważ dostęp do surowca znajdującego się daleko od osi szlaku będzie znacznie utrudniony, a pnie i korzenie drzew tuż przy nim będą narażone na duże szkody (odarcia, itp.). Dlatego przy zabiegach pielęgnacyjnych stosuje się szlaki biegnące mniej więcej prostopadle do drogi wywozowej, wykorzystując naturalną rzeźbę terenu, bądź ewentualne luki powstałe w wyniku naturalnego wzrostu drzewostanu.
Technologia pracy na szlakach niesie za sobą zarówno wady, jak i zalety, jednak najlepszymi dowodami na ich przydatność są m.in.: ograniczenia szkód powstających podczas pozyskania drewna, a co za tym idzie – dbanie o nasze środowisko naturalne, duży wybór miejsca na składnice, i możliwość składowania na nich dużej ilości sortymentu, mała liczba przejazdów przez powierzchnię.
Największym błędem jest częste niedopasowanie parametrów szlaku (szerokości lub odstępów) do rodzaju sprzętu zrywkowego, lub nieodpowiedni wybór miejsca na wytyczenie szlaku.

Regulacje RDLP
W Polsce tylko kilka z 17 regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych wprowadziło zarządzenia dotyczące projektowania szlaków zrywkowych. Pierwszą jednostką, która to zrobiła była RDLP w Zielonej Górze, gdzie dyrektor Leszek Banach, 17 marca 2008 roku podpisał zarządzenie, w którym wymienione są dokładne zasady projektowania szlaków.
Drugie takie zarządzenie zostało podpisane przez dyrektora Sławomira Cichonia z RDLP w Szczecinku. Ten drugi dokument, jest bardzo podobny do pierwowzoru z Zielonej Góry, jednak do niektórych spraw podchodzi bardziej ogólnikowo. Swoje zarządzenie ma w tej sprawie także RDLP w Gdańsku.
W tym tekście, by nie był zbyt obszerny, skupimy się tylko na przepisach obowiązujących w dwóch RDLP: w Zielonej Górze i Szczecinku. Zarówno zarządzenie zielonogórskie, jak i to ze Szczecinka, określają szlaki zrywkowe (technologiczne) jako: „pasy powierzchni leśnej pozbawione drzew i krzewów, odpowiedniej szerokości i w odpowiednich odstępach, przeznaczone do prowadzenia różnych prac z zakresu pielęgnowania lasu i pozyskiwania drewna”.
Z tym, że te z Zielonej Góry dzielą się na dwa rodzaje, ze względu na rodzaj wykonywanych prac i są to: „szlaki zrywkowe służące do przemieszczania po nich przez środki zrywkowe zgromadzonego w ich pobliżu lub wyciągniętego z głębi drzewostanu surowca drzewnego”; oraz „szlaki technologiczno-zrywkowe, które poza wyżej wymienioną funkcją, służą również do wykonywania operacji technologicznych, takich jak ścinka, okrzesywanie, przerzynka, zrębkowanie itd.”
Paragraf drugi obu zarządzeń ściśle określa warunki dla szlaków operacyjnych, a na pierwszym miejscu stoi ochrona środowiska i minimalizacja szkód powstałych przy pracy. Duży nacisk kładzie się również, aby szlaki wykorzystywać zarówno do zrywki jak i do prac technologicznych takich jak ścinka, przerzynka itp. Ważne są również: efektywność ekonomiczna i poprawienie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Jarosław Harhura

(...)

To jedynie fragment tekstu. Chcesz czytać całe teksty?  Zamów prenumeratę "Nowej Gazety Leśnej"!

WIĘCEJ

DOBRZE (brak prześwitu na drugą stronę lasu) i ŹLE (szlak wyznaczony wzdłuż rzędów drzew) zaprojektowany szlak